Yeni Nesil Ebeveynler: Çocuklarda Duygu Yönetimi Becerisi
Duygu düzenleme becerisi, hem çocukların mevcut yaşamlarında hem de gelecekteki yetişkin yaşamlarındaki duygusal, sosyal ve akademik gelişimlerinde ve en önemlisi psikolojik sağlamlık kazanmalarında kritik bir rol oynuyor. Bu nedenle, biz eğitimciler ve ebeveynler çocukların bu beceriyi geliştirmelerine en doğru şekilde destek olmalıyız.
Çocuklarımızın duygu düzenleme becerisi ya da kısaca duygu yönetimi, ebeveynlerin bu alandaki kendi becerileriyle de direkt ilintili. Yani çocuğun sağlıklı gelişimi için en başta ebeveynlerin kendi duygu düzenlemelerinin iyi olması gerekmekte.
Duygular davranışlarımıza yön veriyor ve yaşadığımız deneyimlere anlam vermemizi sağlıyor. Duruma göre gereken davranışı göstermemiz ve kendimizi ifade edebilmemiz için de gerekli. Ancak duygularımızı yoğun ve kontrolden çıkarcasına yaşadığımızda sakin düşünerek ne yaşadığımızı anlamlandırmamız da güçleşiyor. Oysa duyguları yönetebilmenin en temel gereksinimi sakin bir zihne sahip olmak
Prof. Dr. Ayşe Bilge Selçuk @aysebilgeselcuk, “Psikolojik Sağlamlık” adlı kitabında bu önemli konuyu derinlemesine inceliyor ve sakin zihin ile duygu yönetimi arasındaki hassas ilişkiye şu şekilde vurgu yapıyor:
“Çocuk duygularını kontrol etmekte güçlük çektiği için zihnini sakinleştiremiyor, zihninin sakinleştiremediği için de onu zorlayan duruma farklı bakış açısıyla yaklaşılmıyor ve bunu yapamadığı için de duygularını düzenleyemiyorsa bu kısır döngüyü kırmak nasıl mümkün?”
Selçuk, bu sorun için 2 yol öneriyor.
1. DUYGU DÜZENLEME STRATEJİLERİ ÜZERİNDE ÇALIŞMAK İÇİN ÇOCUĞUN SAKİN OLDUĞU ZAMANLLARI SEÇMEK
Yoğun duygular yaşandığında, olay unutulmadan ancak sakinleştikten birkaç saat içinde böyle bir çalışma yapmak çocuğun duygusal beceri repertuvarını geliştiriyor. Yaşanan bir olayın üzerinden ebeveynlerin çocuğun ne yapmasının işe yarayacağı ya da nasıl düşünmesinin yararlı olacağına dair konuşma yapması duygu düzenleme becerisini destekliyor. Böylesi pratiklerin çocuğun sakin olduğu zamanlarda tekrarlanması, duygular yüksek olduğunda devreye girmesini kolaylaştırıyor.
2. ÇOCUĞA DUYGULLARI ÇOK YOĞUNLAŞTIĞINDA HIZLI ŞEKİLDE KULLANABİLECEĞI BAZI SAKİNLEŞME BECERİLERI ÖĞRETMEK
Bazen duygularımızı düzenlememize yardımcı olan bilişsel yöntemleri (örneğin alternatif açıklamaları düşünmek) devreye sokmadan önce biyolojik olarak sakinleşmemizi sağlayacak fiziksel tekniklere ihtiyaç duyarız. Böylelikle önce yatışarak, bilişsel yöntemlere zemin hazırlarız. Nefes teknikleri, nefesi doğru kullanmak, bir tepki vermeden bekleyebilmek, anda kalmamızı sağlayan farkındalık pratikleri, bu zamanlarda işe yarar. Örneğin hiçbir tepki vermeden durmak ve 10’a kadar saymak, gerekiyorsa bunu tekrar etmek.
Sn. Selçuk’un kitabın devam eden bölümlerinde yer verdiği “Duygu Yönetiminde Dil Becerisin Rolü” konusunu da son derece önemli buluyor ve okulumuzun eğitim felsefesinde okuma, zengin kelime dağarcığı ve duyguları ifade edebilme gibi konularda sunduğu müfredata başka bir yazımızda yer vermek istiyoruz.
Kütüphanemizde yer alan bu harika kitabı tüm yeni nesil ebeveynlere tavsiye ederiz.
~YENİ NESİL 2OOO OKULLARI